در ادامه به تشریح اولین مرجع حل اختلاف مالیاتی که با نام ” اداره امور مالیاتی” در قانون مالیاتهای مستقیم به آن اشاره شده ،می پردازیم ودر وهله اول مواد قانونی که از ” اداره امور مالیاتی” نام برده شده است ذکر میشود:
در قانون مالیات های مستقیم(ق.م.م) طی مواد یا تبصره های مواد ذیل وظایف یا اختیاراتی برای «اداره امور مالیاتی» مصوب شده:
مواد (26)، (39) ، (53) ، (57) ، (64) ، (72) ، (77) ، (80) ، (86) ، (87) ، (88) ، (90) ، (97) ، (100) ، (102) ، (103) ، (107) ، (110) ، (113) ، (114) ، (116) ، (117) ، (126) ، (143) مکرر، (156) ، (157) ، (161) ، (170) ، (177) ، (179) ، (181) ، (183) ، (184) ، (110)، (184) ، (185) ، (186) ، (187) ، (188) ، (190) ، (208) ، (210) ، (211) ، (213) ، (214) ، (219) ، (220) ، (227) ، (229) ، (230) ، (232) ، (235) ، (238) ، (239) ، (240) ، (242) ، (243) ، (246) ، (249) ، (250) ، (255) ، (256) ، (259) ، (268) .
با عنایت به اینکه وظایف ، اختیارات و مسئولیت های متعدد و متنوعی در قانون مالیاتهای مستقیم برای “اداره امور مالیاتی” مقرر شده و چون در نظر است که دراین نوشتار، صرفاً از منظر مراجع حل اختلاف مالیاتی به وظایف و اختیارات اداره مذکور پرداخته و مورد بحث قرار گیرد.لذا این منظر از قوانین مالیاتی در ادامه مورد بحث قرار میگیرد.
در اصلاحیه اخیر قانون مالیاتهای مستقیم که در برخی از مواد قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 2/3/1400به تصویب رسید، تغییراتی در نحوه حل اختلاف از طریق اداره امور مالیاتی انجام پذیرفت که مطالب آتی با در نظر گرفتن تغییرات مذکور ارائه میگردد.
با عنایت به ماده 238 ق.م.م و ماده48ق.م.ا.ا، مودی یا وکیل تام الاختیار ایشان میتواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص با ارائه اسناد و مدارک، به طور کتبی درخواست رسیدگی مجدد را از اداره امور مالیاتی بنماید. مسئول مشخصه (توسط سازمان امور مالیاتی) ظرف ۴۵ روز از تاریخ ثبت اعتراض مودی، مهلت رسیدگی به اعتراض و انجام اقدام مقتضی را دارد.
درطی رسیدگی مجدد در اداره امور مالیاتی ،یکی از حالتهای ذیل با عنایت به مواد 238 و 239 ق.م.م پیش می آید:
| ردیف | نتیجه رسیدگی مجدد توسط اداره امور مالیاتی یا مسئول مشخصه توسط سازمان امور مالیاتی | اقدام و نظر مودی پس از اعلام نتیجه رسیدگی مجدد توسط اداره امور مالیاتی | وضعیت پرونده مالیاتی / مرحله ارجاع یا مسیر اقدام در چرخه اداری و دادرسی مالیاتی |
| 1 | رد اعتراض و درخواست رسیدگی مجدد یا استرداد مودی | قبول مودی | مختومه شدن وقطعیت درآمد مشمول مالیات و صدور برگ قطعی |
| عدم قبول مودی | ارجاع پرونده به هیأت حل اختلاف مالیاتی | ||
| 2 | تعدیل درآمد مشمول مالیات | قبول مودی | قطعیت درآمد مشمول مالیات تعدیل شده و صدور برگ قطعی |
| عدم قبول مودی | ارجاع پرونده به هیأت حل اختلاف مالیاتی نسبت به مابه التفاوت درآمد مشمول مالیات | ||
| 3 | رد مندرجات برگ تشخیص | قبول مودی | رفع تعرض از مطالبه مالیات از مودی |
نکته قابل توجه در اصلاحیه مورخ 2/3/1400 قانون مالیات مستقیم در رابطه با قسمت اخیر ماده ۹۷ ق.م.م با موضوعیت حل اختلاف میباشد، که مصوب گردیده، در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مهلت قانونی توسط مودی ، از طرف سازمان امور مالیاتی نسبت به تهیه اظهارنامه برآوردی بر اساس فعالیت و اطلاعات اقتصادی کسب شده مودی ازسامانه طرح جامع مالیاتی و مطالبه مالیات متعلق به موجب برگ تشخیص اقدام میگردد.
در این شرایط، در صورتی که مودی نسبت به برگ تشخیص صادره و ابلاغی به شرح فوق معترض باشد،مودی میبایستی ظرف سی روز نسبت به ارائه و ارسال اظهارنامه مالیاتی به همراه درخواست اعتراض اقدام بنماید.
موضوع دیگر در این رابطه، ارسال پستی اوراق توسط مودی میباشد و با عنایت به اینکه به موجب ماده ۱۷۸ قانون مالیاتهای مستقیم، اظهارنامه مالیاتی یااوراقی که مودی مالیاتی به وسیله اداره پست ارسال می‌کند، تاریخ تسلیم به اداره پست ،تاریخ تسلیم به مراجع مربوطه تلقی خواهد شد. در این رابطه به نظر می رسد مودی علاوه برامکان استفاده از پنجره واحد در سامانه اینترنتی ذیربط، یا مراجعه حضوری به اداره امور مالیاتی، می تواند از طریق اداره پست نیز اقدامات لازمه را معمول دارد.
چنانچه برگ تشخیص به مودی با عنایت به ماده 203 ق.م.م ابلاغ قانونی شده باشد،و مودی ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ قانونی مذکور ،کتبا”اعلام قبولی ننموده باشد و یا اختلاف خود را به شرح ماده 238 با مرجع مالیاتی مربوطه رفع ننموده باشد،در این شرایط،مودی بر اساس تبصره ماده 239 در حکم معترض به برگ تشخیص شناخته میشود و پرونده مذکور جهت رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع میگردد.
با در نظر گرفتن مفاد مواد 242 و 243 ق.م.م،در حالتی که به علت اشتباه در محاسبه ،مالیات اضافی دریافت ومورد وصول واقع شده باشد و درخواست استرداد از سوی مودی به اداره امور مالیاتی تسلیم بشود واین درخواست استرداد از طرف اداره مذکور وارد دانسته نشود،مودی میتواند ظرف سی روز از تاریخ اعلام نظر اداره فوق،درخواست رسیدگی موضوع در هیأت حل اختلاف مالیاتی را بنماید.نظر هیأت حل اختلاف مالیاتی موصوف در مورد استرداد مالیات اضافی وصول شده، قطعی و غیرقابل تجدید نظر است.
در رابطه با استرداد مالیات اضافه دریافتی ، رای شماره: 5474/4/30 تاریخ:29/11/1373شورایعالی مالیاتی مقرر داشته :
| ” … مراتب اعلام شده به مودی علاوه بر اظهارنظر ممیز مالیاتی ( یامسئول قسمت وصول و ابلاغ و خدمات مالیاتی ) و سرممیز مالیاتی باید متکی به نظر نهائی ممیز کل مالیاتی ذیربط باشد…. موضوع از حیث ماموران تشخیص مقید به زمان نمی باشد و اگر ماموران تشخیص خود متوجه حقوق حقه مودی بشوند , اقدام در جهت استرداد مشروط بر اینکه پرونده امر منتهی بصدور رای هیئت حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 243 پیش گفته نشده باشد , فاقد منع قانونی است . …” |
یکی دیگر از زمینه های اختلاف مالیاتی با توجه به مفاد ماده 161 ق.م.م،در مواقعی میباشد که : قبل از قطعیت مالیات ، به نظر اداره امور مالیاتی بیم تفریط مال یا اموال از طرف مودی به قصد فرار از پرداخت مالیات وجود داشته باشد،که در اینصورت اداره امور مالیاتی باید با ارائه دلایل کافی از هیأت حل اختلاف مالیاتی قرار تأمین مالیات را بخواهد و در صورتی که هیأت صدور قرار را لازم تشخیص دهد ضمن تعیین مبلغ، قرار مقتضی را صادر خواهد کرد.
در این رابطه سازمان امور مالیاتی طی بخشنامه شماره: 210/99/62 مورخ 1399/08/21 به شرح ذیل مقرر نموده:
| ” … اداره امور مالیاتی مکلف است معادل همان مبلغ از اموال و وجوه مودی که نزد وی یا اشخاص ثالث باشد تأمین نماید. تأمین مذکور به منزله توقیف اموال موضوع ماده 218 قانون مالیات های مستقیم و آیین نامه اجرایی آن نبوده و اعمال مقررات مربوط به توقیف اموال و وصول مطالبات، منوط به قطعیت مالیات و طی مراحل اجرایی موضوع مواد 210 الی 218 قانون مذکور و با رعایت آییننامه اجرایی مربوط میباشد. با صدور این بخشنامه قرارهای تامین اموالی که با رویه فوق الذکر انطباق ندارند فاقد موضوعیت میباشند. …” |
همچنین از طرف ریاست محترم مرکز دادرسی مالیاتی سازمان امور مالیاتی طی بخشنامه شماره: 214/62620/د مورخ : 1401/09/29 ، موارد ذیل در رابطه با موضوع قرارتامین مالیات از اموال مودی به شرح ذیل برای ادارات هیأتهای حل اختلاف مالیاتی سراسر کشور ارائه طریق گردیده است:
| ” … نظر به اینکه امکان دستیابی اداره امور مالیاتی به ادله و مستندات جدید که دلالت بر تفریط اموال از طرف مودی به قصد فرار از پرداخت مالیات باشد، مقید به زمان خاص و محدودی نبوده و مستمرا تا زمان قطعی شدن بدهی مالیاتی مودی میتواند محقق شود و از طرفی در متن ماده مذکور نیز هیچگونه محدودیتی برای ارائه درخواست های مکرر نسبت به یک مودی و برای یک عملکرد/دوره ذکر نشده است، لذا یادآور میشود هیأت های حل اختلاف مالیاتی موظف خواهند بود در اجرای مقررات ماده (161) قانون مالیات های مستقیم به درخواست های متعدد و حتی تکراری واصله از ادارات امور مالیاتی برای صدور قرار تأمین نسبت به یک مودی و برای یک عملکرد/دوره مشخص مشروط به ارائه ادله جدید، رسیدگی و حسب مورد قرار مقتضی را صادر نمایند. …” |
در قسمت بعدی این نوشتار به قوانین و مقررات مربوط به هیأتهای حل اختلاف مالیاتی پرداخته خواهد شد.